Σίγουρα οι περισσότεροι από εσάς ενημερωθήκατε ότι το φετινό βραβείο Νόμπελ Φυσικής μοιράστηκαν τρεις επιστήμονες για τις μελέτες τους πάνω στη διαστολή του σύμπαντος, μέσω της παρατήρησης σουπερνόβα.

Πρόκειται για τον Σολ Περλμιούτερ, τον Αμερικανοαυστραλό Μπράιαν Σμιντ και τον Αμερικανό Άνταμ Ρις. Οι επιστήμονες εργάστηκαν σε δύο διαφορετικές ερευνητικές ομάδες κατά τη δεκαετία του 1990 (ο Περλμιούτερ ήταν στη μία και οι Σμιντ και Ρις στην άλλη), και ανακάλυψαν ότι το σύμπαν διαστέλλεται με ολοένα και πιο επιταχυνόμενους ρυθμούς.
Αυτό που ίσως όμως δε γνωρίζετε είναι πως στην μια ερευνητική ομάδα, αυτή των Σμιντ και Ρις, (την λεγόμενη high-Ζ team), υπήρχε και ένας Έλληνας, ο Ιάσων Σπυρομίλιος.

“Δε πίστεψα ποτέ ότι υπήρχε πιθανότητα να παίρναμε το Νόμπελ”
Ο 47χρονος Ι. Σπυρομίλιος όταν έμαθε τα ευχάριστα νέα σχετικά με το Νόμπελ Φυσικής δούλευε στο γραφείο του στο Ευρωπαϊκό Νότιο Αστεροσκοπείο (European Southern Observatory- ESO), στο οποίο εντάχθηκε το 1994.

“Χάρηκα ιδιαίτερα που αναγνωρίστηκε η δουλειά μας και ενθουσιάστηκα για τους συναδέλφους μου που πήραν το βραβείο”, είπε χαρακτηριστικά.

Ο επικεφαλής καθηγητής, Μπράιαν Σμιντ, ευχαρίστησε όλη την ομάδα, γράφοντας “Σας ευχαριστώ…αν και το βραβείο απονεμήθηκε σε μένα και τον Άνταμ, γνωρίζουμε όλοι ότι αποτελεί αναγνώριση της ομαδικής δουλειάς μας και ελπίζω να μπορέσουμε να γιορτάσουμε μαζί. Ήταν πραγματικά τιμή μου που συνεργάστηκα με όλους εσάς”.
Μάλιστα ο Έλληνας επιστήμονας δήλωσε έκπληκτος καθώς δεν περίμενε το βραβείο Νόμπελ. “Αν και ακούγονταν πολλά και πολλοί το συζητούσαν, δε πίστεψα ποτέ ότι κάτι τέτοιο ήταν πιθανό”.

“Το σύμπαν είναι μεγαλύτερο από ότι περιμέναμε”
Ερωτηθείς για το πώς έγινε μέλος της εν λόγω ομάδας με επικεφαλής τον Σμιτ, ο Ι. Σπυρομίλιος είπε πως η πρόταση ήρθε από τον ίδιο τον Μ. Σμιτ και τον αστρονόμο Ν. Σάντζεφ στις απαρχές ακόμα του project.
“Μελετώ τα σουπερνόβα από το 1986 και γνωριζόμαστε εδώ και αρκετό καιρό, οπότε η συνεργασία μας ήταν κάτι σαν φυσικό επακόλουθο”, σημειώνει, προσθέτοντας ότι στο εν λόγω project ήταν ένας από τους παρατηρητές ο οποίος έπαιρνε τα δεδομένα από τα τηλεσκόπια, τα ανέλυε και μετέπειτα τεκμηρίωνε την ερμηνεία των αποτελεσμάτων.
“Στην ουσία αυτό που διαπίστωσαν οι δύο ομάδες με απλά λόγια”, είπε, “ήταν ότι τα σουπερνόβα στο μακρινό σύμπαν είναι πιο αμυδρά, πιο εξασθενημένα από ότι θα έπρεπε κανονικά, κάτι που σημαίνει ότι είναι ακόμα πιο μακριά από ό,τι περιμέναμε να είναι”.
“Αυτό σημαίνει πως το σύμπαν είναι μεγαλύτερο από ό,τι περιμέναμε”, συμπλήρωσε.
Όσον αναφορά τον ρόλο της σκοτεινής ενέργειας, ο Ι. Σπυρομίλιος ανέφερε πως “με αυτόν τον όρο περιγράφουμε τη δύναμη που κάνει το σύμπαν να διαστέλλεται γρηγορότερα από ό, τι θα γινόταν αν υπήρχε παντού μόνο ύλη”.
“Το σύμπαν έχει πολύ δρόμο να διανύσει προτού να γίνει ένα σκοτεινό και μοναχικό μέρος, αλλά αν τίποτε δε αλλάξει το τέλος θα είναι σκοτεινό”, προειδοποίησε.

“Ο ανταγωνισμός ήταν έντονος”
Ο 47χρονος, ανέφερε δε, πως υπήρχε έντονος ανταγωνισμός μεταξύ των δύο ομάδων, δεδομένου ότι ξεκινώντας από την ίδια βάση, επιδίδονταν σε αγώνα δρόμου.
“Οι δύο ομάδες ξεκίνησαν τη μελέτη τους με αρχικό στόχο να δείξουν ότι η διαστολή του Σύμπαντος επιβραδύνεται, ενώ στην ουσία βρήκαν το ακριβώς αντίθετο και σχεδόν την ίδια περίοδο”.
Ωστόσο, δήλωσε πως η δική του ομάδα ήταν η πρώτη που δημοσίευσε τα αποτελέσματά της, αν και η άλλη ομάδα είχε επίσης εξάγει ήδη τα ίδια συμπεράσματα.

“Είναι νωρίς για να μιλήσουμε για δικαίωση του Αϊνστάιν”
Ερωτηθείς για το εάν η εν λόγω μελέτη τους θα μπορούσε να συνιστά μια δικαίωση του Αϊνστάιν και της έννοιας της κοσμολογικής σταθεράς (λ)** που εισήγαγε, ο Ι. Σπυρομίλιος απάντησε “όχι ακριβώς”.
“Η εισαγωγή της κοσμολογικής σταθεράς του Αϊνστάιν ήταν απαραίτητη για να δημιουργηθεί ένα στατικό Σύμπαν. Το διαστελλόμενο σύμπαν, το οποίο ανακαλύφθηκε από τον Χαμπλ, θα μπορούσε να συμβιβαστεί με την Γενική Θεωρία της Σχετικότητας του Αϊνστάιν, χωρίς την ανάγκη για μια κοσμολογική σταθερά”, είπε.
“Η μελέτη πάνω στα σουπερνόβα που κάναμε, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το σύμπαν μας περιγράφεται καλύτερα από ένα συνδυασμό ύλης και σκοτεινής ύλης με κανονική βαρύτητα και μια απωθητική δύναμη που περιγράφεται καλύτερα από έναν τροποποιημένο όρο που μαθηματικά συμπεριφέρεται σαν τη κοσμολογική σταθερά του Αϊνστάιν(λ).
Η σκοτεινή ύλη αποτελεί περίπου το 25% του Σύμπαντος, η σκοτεινή ενέργεια περίπου το 70% και εμείς, οι πλανήτες, τα αστέρια, οι γαλαξίες και όλα τα υπόλοιπα μόλις το 5%.
Ωστόσο, δεν είναι ακόμη γνωστό τι σημαίνει “σκοτεινή ύλη”, ούτε ποια είναι η φύση της “σκοτεινής ενέργειας” και ως εκ τούτου είναι πρόωρο να πούμε ότι ο Αϊνστάιν είχε δίκιο, από τη στιγμή που και ο ίδιος είχε αμφιβολίες”, προσέθεσε.

Τα επόμενα βήματα και το νέο τηλεσκόπιο
Όντας 47 χρονών, ένας επιστήμονας είναι πολύ νέος και έχει ακόμα πολλά να δώσει στη ανθρωπότητα. Ο Ι. Σπυρομίλιος απαντώντας μας με χιούμορ είπε πως “Δεν είμαι και τόσο νέος πια!”, συμπληρώνοντας πως ποτέ δε σκέφτεται το επόμενό του βήμα, απλά επιδιώκει να ασχολείται με πράγματα που τον ευχαριστούν.
“Μελετώ τα σουπερνόβα εδώ και 20 χρόνια αλλά παράλληλα όλον αυτόν τον καιρό έφτιαχνα εργαλεία και τηλεσκόπια”, είπε.
“Ήμουν διευθυντής στο La Silla Paranal Observatory του ESO, στη Χιλή, και τα τελευταία χρόνια είμαι επικεφαλής του γραφείου για το project του European Extremely Large Telescope”, συμπλήρωσε.
“Ελπίζουμε να κατασκευάσουμε ένα τηλεσκόπιο το οποίο θα είναι ικανό να δει άλλους πλανήτες, όπως τη Γη, σε τροχιά γύρω από άλλα άστρα, και εγώ εργάζομαι στη σχεδίαση και τον όλο σχεδιασμό του τηλεσκοπίου”, είπε χαρακτηριστικά.
Μάλιστα το εν λόγω τηλεσκόπιο, το αποκαλούν “το μεγαλύτερο μάτι του κόσμου προς τον ουρανό”, και θα έχει διάμετρο 42 μέτρων.
“Παράλληλα, είμαι μέλος της ομάδας, ESSENCE, η οποία ήταν επακόλουθο της ομάδας high-Z, και η οποία έχει στόχο να προσδιορίσει με ακρίβεια τη παράμετρο w, η οποία θα διακρίνει διάφορες μορφές σκοτεινής ενέργειας”, κατέληξε.