Οι περισσότεροι από εμάς έχουμε συναντήσει κάποια στιγμή στη ζωή μας το αλκοόλ ή και τις συνέπειές του. Αν και το να πίνουμε ένα-δύο (ή εικοσιένα-εικοσιδύο, για κάποιους  ) ποτηράκια, θεωρείται πλέον μια “κοινωνική” συνήθεια, η αλήθεια είναι ότι το αλκοόλ θεωρείται ναρκωτικό και μάλιστα από τα πιο επικίνδυνα.

Σε αυτή τη σειρά άρθρων, λοιπόν, θα ασχοληθούμε με τη Χημεία του αλκοόλ: τι ορίζουμε ως “alcohol” στη Χημεία και πού αλλού το συναντάμε πέρα από το ποτήρι μας, πώς απορροφάται και επιδρά το αλκοόλ στον οργανισμό μας, γιατί θέλουμε να το καταναλώνουμε, εάν ισχύουν διάφορα που ακούμε πολύ συχνά να λέγονται σχετικά με το θέμα και πολλά άλλα! Ελπίζω να τα γράψω αρκετά κατανοητά και να μην αναγκαστεί κανείς αναγνώστης να καταφύγει στο ποτό μπας και βγάλει άκρη..

 

Εισαγωγή

Στη Χημεία, με τον όρο “alcohol” αναφερόμαστε σε μια γενικότερη κατηγορία οργανικών ενώσεων, που περιέχουν μια χαρακτηριστική χημική ομάδα. Οι οργανικές ενώσεις λέγονται στα ελληνικά αλκοόλες, και η χαρακτηριστική ομάδα που φέρουν είναι το υδροξείδιο (-OH).

Γενικότερα, όταν μια ένωση έχει την κατάληξη «-όλη», σημαίνει ότι θα περιέχει και τουλάχιστον μια ομάδα υδροξειδίου. Το αντίστροφο, όμως, δεν ισχύει πάντα. Για παράδειγμα, η γλυκόζη περιέχει περιέχει 5 ομάδες -ΟΗ, όμως είναι υδατάνθρακας και όχι αλκοόλη.

 Όταν χρησιμοποιούμε τον όρο «αλκοόλ», εννοώντας το αλκοόλ σε ένα ποτό, αναφερόμαστε σε μια συγκεκριμένη ουσία. Η ουσία αυτή είναι η αιθανόλη, ή αιθυλική αλκοόλη, ή γνωστότερα οινόπνευμα. Είναι η αλκοόλη που περιέχει 2 άτομα άνθρακα και είναι μια από τις σπουδαιότερες ενώσεις στη Χημεία.

Ιδιότητες των αλκοολών

Εξετάζοντας κάποιες από τις φυσικές και χημικές ιδιότητές τους, βλέπουμε πως όλες οι αλκοόλες είναι υγρές στη θερμοκρασία δωματίου.

Επίσης, έχουν μυρωδιά. Ειδικότερα η αιθανόλη έχει μια πιο γλυκιά μυρωδιά σε σχέση με τις υπόλοιπες.

Επίσης, οι αλκοόλες είναι διαλυτές στο νερό. Με αυτό σχετίζεται και η ένδειξη «%vol» που θα συναντήσετε στην ετικέτα ενός ποτού. Για παράδειγμα, μια μπύρα με 5%vol θα περιέχει 5ml αιθανόλης στα 100ml νερού.

Ακόμη, οι αλκοόλες και ιδιαίτερα η αιθανόλη είναι εύφλεκτες. Αυτό λογικά θα το έχει διαπιστώσει όποιος έχει χρησιμοποιήσει οινόπνευμα για να «φουντώσει» μια φωτιά, ή όποιος γνωρίζει για το μαγείρεμα με αλκοόλ. Ενδεικτικά, ένα κοινό κρασί 12,5%vol έχει ως σημείο ανάφλεξης περίπου τους 52 °C.

Τέλος, οι αλκοόλες είναι τοξικές. Διαφέρουν βέβαια ως προς το βαθμό τοξικότητας. Αυτό γιατί όταν καταναλωθούν από τον οργανισμό, διασπώνται (καταβολίζονται) σε άλλες ενώσεις, ανάλογες της αλκοόλης που  κατανάλωσε ο οργανισμός. Έτσι, κάποιες δευτεροταγείς ή τριτοταγείς αλκοόλες δεν είναι πάρα πολύ τοξικές, αφού το συκώτι δεν μπορεί να τις διασπάσει σε τοξικά παραπροϊόντα.

Αντίθετα η μεθανόλη διασπάζεται σε φορμαλδεϋδη και φορμικό οξύ, ουσίες πολύ πιο δηλητηριώδεις για τον οργανισμό. Έτσι η μεθανόλη θεωρείται φοβερά τοξική και επικίνδυνη για τον άνθρωπο (κατανάλωση 10ml οδηγεί σε μόνιμη τύφλωση, ενώ 30ml πιθανότατα σε θάνατο). Ανάλογα, η αιθανόλη, δηλαδή το αλκοόλ στο ποτό, θεωρείται κι αυτή από τις πιο τοξικές αλκοόλες, όπως θα δούμε αργότερα.

Χρήσεις των αλκοολών

Αν και αρχικά δεν το συνειδητοποιούμε, στην πραγματικότητα χρησιμοποιούμε αλκοόλες αρκετά συχνά στην καθημερινή ζωή. Έτσι, τις συναντούμε:

• Στα αντιπηκτικά (αιθυλενογλυκόλη)
• Ως αντισηπτικά (αιθανόλη)
• Ως συντηρητικά τροφίμων και φαρμάκων
• Στην παραγωγή χρωμάτων
• Στην παραγωγή καθαριστικών ουσιών (ισοπροπανόλη)
• Στα καλλυντικά
• Ως καύσιμα (μεθανόλη, αιθανόλη)
• Ως συστατικό σε ένα ποτό, όπως ήδη γνωρίζουμε.

Πηγή : neverlickthespoongr