Το Γονιδιακό ή Κυτταρικό Doping, είναι «η μη θεραπευτική χρήση γονιδίων, γενετικών στοιχείων ή κυττάρων τα οποία έχουν την ικανότητα να αυξάνουν την αθλητική επίδοση». Νέες έρευνες και μέθοδοι στη γενετική και στη γονιδιωματική θα χρησιμοποιηθούν όχι μόνον στη διάγνωση και στη θεραπεία ασθενειών (γονιδιακή θεραπεία), αλλά και στην προσπάθεια να αυξήσουν την επίδοση των ανθρώπων, όπως π.χ. στον αθλητισμό.

Το γονιδιακό doping αφορά στην πρόσληψη τεχνητών γονιδίων από τους υγιείς αθλητές με τη διαδικασία της γονιδιακής θεραπείας. Το τεχνητό γονίδιο παράγει ένα κατάλληλο mRNA, το οποίο μεταφράζεται στην κατάλληλη πρωτεΐνη. Ο σκοπός της γονιδιακής θεραπείας σε ότι αφορά τον τύπο πρόσληψης τεχνητών γονιδίων από τους αθλητές, είναι πολύ απλά,να καταστήσει ικανό το σώμα από μόνο του να παράγει φάρμακα τα οποία χορηγούνται σήμερα, ώστε να αυξηθούν οι αθλητικές επιδόσεις.

Το μεγαλύτερο πρόβλημα σήμερα στη γονιδιακή θεραπεία είναι η έλλειψη ρύθμισης της υπερέκφρασης των τεχνητών, ανασυνδυασμένων γονιδίων. Το γονίδιο εισέρχεται για θεραπεία, αλλά δεν μπορούμε να διευκρινίσουμε ακόμη εάν θα έχει και άλλες επιδράσεις από τις προσδοκώμενες.

Προκειμένου να εισαχθεί το εξωγενές γονίδιο στα κύτταρα και στον οργανισμό απαιτούνται ειδικοί φορείς, όπως χημικά, φυσικά, ιικά συστήματα μεταφοράς γονιδίων (αδενοϊοί, ρετροϊοί, αδενοσυνδεδεμένοι ιοί) και μη ιικά συστήματα (λιποσωμάτια, λιποπλέγματα, γυμνό DNA, τεχνητά χρωμοσώματα), εμφυτεύματα κυττάρων, κλπ.

Η ανάπτυξη της γονιδιακής θεραπείας για τη θεραπεία ασθενειών, όπως η αναιμία (γονίδιο της ερυθροποιητίνης, EPO), η μυϊκή δυστροφία (γονίδιο που προσομοιάζει με τον παράγοντα αύξησης-1 της ινσουλίνης), και ασθένειες των περιφερικών αγγείων (γονίδιο του αγγειακού επιθηλιακού παράγοντα αύξηση) αποτελούν εν δυνάμει μεθόδους doping.

Η ερυθροποιητίνη είναι μια ορμόνη γλυκοπρωτεϊνικής φύσεως, η οποία εκκρίνεται κατά 90% από τους νεφρούς και κατά 10% από το ήπαρ και άλλα όργανα. Όταν αυξάνεται το ποσόν της στο αίμα διεγείρει την αιμοποίηση και προκαλεί αύξηση των ερυθρών αιμοσφαιρίων στο αίμα, οπότε στη συνέχεια αυξάνουν τα επίπεδα της αιμοσφαιρίνης και του αιματοκρίτη. Η οξυγόνωση του αίματος είναι ένας βασικός παράγοντας στη βελτίωση της μυϊκής δραστηριότητας.

Αυξημένη μεταφορά οξυγόνου στους ιστούς συνδέεται με βελτίωση της επίδοσης στον αθλητισμό. Εξαιτίας του σημαντικού της ρόλου στη φυσιολογία είναι ο πρώτος αιμοποιητικός παράγοντας που κλωνοποιήθηκε εδώ και 20 χρόνια. Η ανασυνδυασμένη ΕΡΟ του ανθρώπου (rhΕΡΟ) σήμερα χρησιμοποιείται ευρέως για τη θεραπεία της αναιμίας που σχετίζεται με πολλές παθολογικές καταστάσεις, όπως χρόνια νεφρική ανεπάρκεια, ΗΙV, αιματολογικές κακοήθειες, χημειοθεραπεία, καθ’ έξην αποβολές. Επίσης, μετέχει σε πολλές φυσιολογικές πορείες, όπως αγγειογένεση, νευροπροστασία, κ.ά.

Ο άμεσος προσδιορισμός στηρίζεται στα διαφορετικά συστατικά υδατανθράκων των ανασυνδυασμένων και ενδογενών EPO που παρέχουν διαφορετικά αρνητικά ηλεκτρικά φορτία και ισοηλεκτρικά σημεία. Ο μικρός χρόνος ημιζωής της ΕΡΟ δεν επιτρέπει τον προσδιορισμό της στα ούρα 3-4 ημέρες μετά την ένεση. Αποτέλεσμα η μέθοδος Lasne αποτυγχάνει να προσδιορίσει την κατάχρηση της ΕΡΟ στα δείγματα ούρων που συλλέχθηκαν 3-4 ώρες μετά την τελευταία ένεση της rhΕΡΟ. Επίσης είναι δύσκολο να χρησιμοποιηθεί η μέθοδος αυτή σε μεγάλο αριθμό αθλητών, διότι απαιτεί υψηλή τεχνολογία.

Οι έμμεσοι μέθοδοι προσδιορισμού της κατάχρησης της ΕΡΟ στηρίζονται σε μεταβολές αιματολογικών παραμέτρων.

Το γονίδιο του αγγειακού ενδοθηλιακού παράγοντα αύξησης αυξάνει την παραγωγή νέων αγγείων του αίματος στην περίπτωση των ασθενειών των περιφερικών αρτηριών και αποτελεί μια άλλη πιθανή γονιδιακή θεραπεία για εκρηκτική αύξηση των αθλητικών επιδόσεων.

Το γονίδιο του αυξητικού παράγοντα-1 που προσομοιάζει με ινσουλίνη (IGF-1) ή μυϊκός αυξητικός παράγοντας, όπως ονομάζεται, προκαλεί υπερτροφία και αυξημένη δύναμη στους ασθενείς με εκφυλιστικές μυϊκές ασθένειες, όπως μυϊκή δυστροφία. Όταν ενέθηκε ο κατάλληλος φορέας ιός που έφερε το γονίδιο IGF-1 σε ποντίκια, προκλήθηκε σημαντική αύξηση στη δύναμη και στο μέγεθος των μυών. Η θεραπεία αυτή θα μπορούσε να προσαρμοσθεί στην ενδυνάμωση ενός ειδικού μυός σε έναν αθλητή.

Όμως, η ενσωμάτωση φορέων ιών στο γονιδίωμα του ξενιστή επιφέρει αυξημένο κίνδυνο μεταλλαξιγένεσης. Άτυπη ρύθμιση της αύξησης των κυττάρων, της
τοξικότητας από χρόνιες υπερεκφράσεις του παράγοντα αύξησης και των κιτοκινών, και της κακοήθειας των κυττάρων αποτελούν πιθανούς κινδύνους, αλλά και κινδύνους, οι οποίοι προς το παρόν δεν είναι γνωστοί.

Για το λόγο αυτό, πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στην βιομηχανία κατασκευής μεταλλαγμένων υπεραθλητών σε χώρες, όπως η Τζαμάικα, με ελλειπές νομικό πλαίσιο, όπου μεγάλες εταιρείες ου χώρου ου Γενετικού Doping πειραματίζονται υπό την ανοχή ανύπαρκτου κράτους, το οποίο προωθεί τους υπεραθλητές αυτούς στην αθλητική-γονιδιακή πορνία. Αυτές οι μέθοδοι δεν πρέπει να φθάσουν στην Ευρώπη, διότι τότε θα είναι πολύ αργά. Οι μέθοδοι αυτοί είναι σχεδόν αδύνατο να ανιχνετούν.

Θα αναρωτηθείτε, ίσως, γιατί δεν αναφέρω την λήψη αυτών των μέτρων και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Απλά, διότι η χώρα αυτή, ούτως ή άλλως, δοκιμάζει όλα αυτά τα γονιδιακά προγράμματα σε αναλώσιμους αθλητές προετοιμάζοντας, κατά αυτόν τον τρόπο, τον «Αμερικάνο Υπερστρατιώτη». Τα σχόλια δικά σας!

Πηγή : www.zougla.gr

Θοδωρής Γιάνναρος, μοριακός – πυρηνικός βιολόγος