Με λένε Ρίνα και στην ποδιά μου σφάζονται… επιστήμονες. Για ποιο λόγο; Σχετικά με το αν είμαι εγώ η αιτία για την οποία «σφάζονται» γυναίκες μεταξύ τους για την καρδιά ενός άνδρα (πιθανώς και για την καρδιά μιας άλλης γυναίκας) και παλικάρια στις… ποδιές των γυναικών (ή άλλων παλικαριών). Ούτε λίγο ούτε πολύ το αναπάντητο και θεμελιώδες ερώτημα είναι: είμαι εγώ η αφετηρία του πιο ενδιαφέροντος ταξιδιού, εκείνου του έρωτα, ή όχι; Κάποιοι από εκείνους που με μελετούν αναφέρουν ότι στους υποδοχείς μου κρύβεται η αρχή του… υπέροχου «φτερωτού» δράματος. Κάποιοι άλλοι λένε ότι δεν έχω την υποδομή, τουλάχιστον όταν στέκομαι στο κέντρο ενός ανθρώπινου προσώπου (διότι στα ζώα έχει αποδειχθεί ότι εν τη αρχή του σεξουαλικού παιχνιδιού ην η ρις…) να πυροδοτήσω εκείνο το ζεστό συναίσθημα μαζί με καρδιοχτύπι που σαρώνει όλο το κορμί μέσα σε δευτερόλεπτα (όποιος έχει ερωτευτεί ξέρει για τι μιλώ…). Και αν περιμένετε από εμένα να δώσω την απάντηση στο αιώνιο ερώτημα, δε θα σας κάνω το χατίρι. Διότι απλώς δεν μπορώ. Είμαι μόνο μια Ρίνα που περιμένει να την ανακαλύψουν. Το σίγουρο είναι πάντως ότι με έχουν ερωτευθεί μέχρι στιγμής σφόδρα χιλιάδες ερευνητές οι οποίοι με αναλύουν καθημερινά ενδελεχώς. Ξέρετε, όπως κάνουν όλη την ώρα οι ερωτευμένοι. Τώρα, αν με ερωτεύτηκαν με τη… μύτη τους ή όχι, θα περιμένουμε να το μάθουμε. Ελπίζω να μυριστούν σύντομα τα επιστημονικά μυστικά του έρωτα.

Ωσπου να συμβεί, όμως, αυτό και να έχουμε μια ολοκληρωμένη απάντηση περί του ρόλου μου, επιτρέψτε μου να σας ταξιδέψω στις διαφορετικές απόψεις των ειδικών σχετικά με την (αιθέρια) ύπαρξή μου και παράλληλα να σας κάνω μια βόλτα στο ταξίδι του κεραυνοβόλου έρωτα. Οσοι ανήκουν στο «fan club» μου, δηλώνουν αιώνια πίστη σε έναν όρο που φέρει τον τίτλο «φερομόνες». Πρόκειται για ένα άκρως ευαίσθητο ζήτημα στο πεδίο της ανθρώπινης βιολογίας. Ο συγκεκριμένος όρος επινοήθηκε το 1959, προκειμένου να περιγράψει χημικά τα οποία εκκρίνονται από τα έντομα για να επικοινωνήσουν με άλλα μέλη του ίδιου είδους. Στον περίπου μισό αιώνα που ακολούθησε όμως από την πρώτη περιγραφή των φερομονών, η έρευνα έδειξε ότι αυτές δεν αποτελούν μόνο «προνόμιο» των εντόμων. Τέτοιου είδους χημικά φάνηκε ότι εκκρίνονται και από θηλαστικά όπως οι αρουραίοι και τα ελάφια, τόσο στο πλαίσιο του ερωτικού καλέσματος όσο και ως «συναγερμός» στα μέλη της ομάδας για μια απειλή που πλησιάζει.

Τι με αφορούν όλα αυτά, ίσως σκεφτείτε. Μα τα περίφημα αυτά χημικά, σύμφωνα με τους θιασώτες της θεωρίας περί φερομονών, έρωτα (και άλλων δαιμονίων), φθάνουν και στην ανθρώπινη μύτη, ταξιδεύουν ως τον εγκέφαλο και πυροδοτούν αλυσιδωτές χημικές αντιδράσεις ξεκινώντας το άλλο, το μεγαλύτερο και συναρπαστικό ταξίδι, εκείνο του έρωτα. Σε ό,τι αφορά τη σύνδεση των φερομονών με τη σεξουαλική έλξη στον άνθρωπο, δύο κύριοι οπαδοί μου είναι οι Ντέιβιντ Μπέρλινερ και Λουις Μόντι-Μπλοχ από το Πανεπιστήμιο της Γιούτα. Μελέτες αυτών των δύο ερευνητών που διεξήχθησαν στα μέσα της δεκαετίας του 1990 έδειξαν ότι όταν άτομα εκτέθηκαν σε ορμόνες του σεξ του αντίθετου φύλου παρουσίαζαν ηλεκτρική δραστηριότητα σε μια συγκεκριμένη περιοχή της μύτης, η οποία προφανώς λάμβανε το σήμα. Και άλλοι ερευνητές έχουν με πρόσφατες μελέτες τους ενισχύσει αυτή την άποψη περί ανθρώπινων φερομονών και σεξουαλικής έλξης. Οπως μάλιστα δείχνουν τα ευρήματά τους, ο κεραυνοβόλος έρωτας δεν είναι τυχαίος αλλά έχει τη δική του σωστή… μυρωδιά. Ανδρες και γυναίκες συνηθίζουν να έλκονται από άτομα των οποίων το «άρωμα» αναδίδει ότι διαθέτουν γονίδια τέτοια που μαρτυρούν υγεία, γονιμότητα και διαφορετικό γενετικό προφίλ από το δικό τους. Χωρίς να το καταλαβαίνουν αναζητούν καλά «συστατικά» που θα εξασφαλίσουν ότι το ερωτικό κοκτέιλ θα φέρει στον κόσμο κάποια στιγμή έναν καρπό του έρωτα ο οποίος θα αποτελεί τον ισχυρότερο δυνατό συνδυασμό γονιδίων ώστε να αντεπεξέρχεται σε ασθένειες.

Οπως και να έχει, αν δεχθούμε ότι το σήμα του έρωτα λαμβάνεται όντως από την ανθρώπινη μύτη, ταξιδεύει στη συνέχεια ως τον εγκέφαλο και ενεργοποιεί δύο κυρίως περιοχές του, σύμφωνα με τους επιστήμονες. Η μια ονομάζεται κερκοφόρος πυρήνας και η δεύτερη κοιλιακό καλυπτρικό πεδίο. Το τελευταίο μάλιστα παράγει την ντοπαμίνη, έναν πολύ σημαντικό νευροδιαβιβαστή ο οποίος επηρεάζει τα συναισθήματα και τις προθέσεις μας. Οσο περισσότερη είναι η ντοπαμίνη με την οποία εφοδιάζεται ο οργανισμός μας τόσο πιο όμορφα αισθάνεται το άτομο. Δεν είναι μάλιστα τυχαίο ότι η διαδικασία αυτή ενεργοποιεί τους ίδιους ακριβώς μηχανισμούς με εκείνους που ενεργοποιεί η κοκαΐνη. Πρόκειται κυριολεκτικώς για εξάρτηση!

Μια εξάρτηση, όμως, που δεν διαρκεί για πάντα και η οποία στη συγκεκριμένη περίπτωση «θεραπεύεται» χωρίς καμία έξωθεν παρέμβαση. Το ερωτικό πάθος, λένε οι ειδικοί, διαρκεί ως τρία χρόνια. Υπαίτια για αυτό είναι μια ουσία, η φαινυλαιθυλαμίνη (ΡΕΑ), η οποία παράγεται σε μεγάλες ποσότητες την περίοδο του έντονου πάθουςέχει μάλιστα δράση παρόμοια με εκείνη των αμφεταμινών ή του speed. Η ΡΕΑ συγκεντρώνεται στις άκρες των νεύρων και αποτελεί τη «γέφυρα» που επιτρέπει στους νευρώνες να επικοινωνούν γρήγορα μεταξύ τους μέσω των συνάψεων. Η υψηλή συγκέντρωσή της σηματοδοτεί τον ερωτευμένο εγκέφαλο, προκαλώντας αισθήματα ευφορίας. Κάποια στιγμή, όμως, η ευφορία τελειώνει. Και αυτό διότι η αποκαλούμενη συνήθεια των σχέσεων «πλήττει» και τους νευρώνες, οι οποίοι συνηθίζουν στις υψηλές ποσότητες της ΡΕΑ. Τότε συμβαίνει το αναμενόμενο: ο παθιασμένος έρωτας περνάει. Εδώ έρχεται και το τέλος του κεραυνοβόλου έρωτα. Μην απογοητευθείτε, όμως: ο «σοφός» εγκέφαλος ξεκινά την έκκριση κάποιων άλλων ουσιών, των ενδορφινών, που αποτελούν ουσιαστικώς τα ενδογενή «ηρεμιστικά» του οργανισμού. Ετσι το άτομο περνάει σε μια νέα φάση μεγαλύτερης χαλάρωσης και ηρεμίας και κατακτά το συναισθηματικό δέσιμο, το οποίο δεν ήταν εύκολο να κατακτηθεί στις εποχές του… τρελού έρωτα.

Ας επιστρέψουμε, όμως, σε εμένα που είμαι άλλωστε η πρωταγωνίστρια αυτού του άρθρου. Εν αρχή όλης αυτής της θαυμαστής διαδικασίας ην η ρις ή όχι; Εγωίστρια ούσα, μίλησα για τους οπαδούς μου. Ας αναφερθώ τώρα (δίκαιη γαρ) και στους σκεπτικιστές. Οι επιστήμονες της αντίπερα όχθης υποστηρίζουν ότι ο άνθρωπος δεν παράγει ούτε αποκρίνεται σε κανέναν τύπο φερομονών. Στα ζώα έχει αποδειχθεί ότι υπάρχει μια ειδική περιοχή της μύτης, το αποκαλούμενο ινιρρινικό όργανο (vomeronasal organ, VΝΟ) που συλλαμβάνει τις φερομόνες. Το όργανο αυτό συνδέεται με τον υποθάλαμο ο οποίος εμπλέκεται στη σεξουαλική συμπεριφορά. Αν και οι άνθρωποι διαθέτουν ένα όργανο παρόμοιο με το VΝΟ, δεν υφίστανται νευρώνες που να το συνδέουν με τον εγκέφαλο. Και παρ΄ ότι το ανθρώπινο είδος διαθέτει τα γονίδια που απαιτούνται για να είναι λειτουργικό το VΝΟ, τα γονίδια αυτά δεν κωδικοποιούν την παραγωγή λειτουργικών υποδοχέων των φερομονών. Ετσι ακόμη και αν οι φερομόνες εκλύονται, δεν συλλαμβάνονται από την ανθρώπινη μύτη, υποστηρίζουν κάποιοι επιστήμονες. Υπάρχει και ο αντίλογος, όμως, ο οποίος έρχεται μέσα από πρόσφατες μελέτες. Τι δείχνουν αυτές; Οτι υπάρχουν είδη ζώων που συλλαμβάνουν φερομόνες μέσω της μύτης χωρίς την ύπαρξη του VΝΟ. Αρα το ίδιο θα μπορούσε να συμβαίνει και στον άνθρωπο. Μακάρι, για να μετονομαστώ σε… θεά του έρωτα. Ωσπου να συμβεί αυτό πάντως το ζήτημα παραμένει ανοικτό. Εδώ ο ίδιος ο έρωτας αποτελεί ζήτημα που ταλανίζει γενιές και γενιές, δεν θα συνέβαινε το ίδιο και με τα επιστημονικά μυστικά του;

Θα με ρωτήσετε ίσως πού τα ξέρω όλα αυτά. Εχω… μύτη εγώ και ενημερώνομαι. Εχω μάλιστα ενημέρωση από πρώτο χέρι, αφού ανήκω σε μια επιστήμονα του χώρου της μελέτης των φερομονών και του έρωτα. Μόνο που η κάτοχός μου δεν ενστερνίζεται τη θεωρία των οπαδών του ερωτικού ρόλου μου. Είναι ορκισμένη εχθρός μου. Για να δούμε τι θα συμβεί τώρα που μόλις εμφανίστηκε αυτός ο άκρως αρρενωπός κύριος απέναντί της. Μου μυρίζεται… κεραυνοβόλος έρωτας. Ή μήπως πάλι δεν έχω τη… μύτη του λαγωνικού σε αυτά τα θέματα;
(πηγή εφημεριδα ΤΟ ΒΗΜΑ)