Το ρόδιο είναι ένα στοιχείο που ανακαλύφθηκε πριν από περίπου 210 χρόνια και θεωρείται ότι ανήκει στα λεγόμενα «πολύτιμα μέταλλα», αν και θα έπρεπε να έχουμε στο μυαλό μας πως όλα τα μέταλλα είναι πολύτιμα για τον άνθρωπο. Προφανώς όμως μερικά είναι λίγο «πιο» πολύτιμα και αυτών οι τιμές στο παγκόσμιο χρηματιστήριο έχουν ανάλογα με τις εποχές περίεργες, εκ πρώτης όψεως, διακυμάνσεις. Υπάρχει στην παρακάτω διεύθυνση (http://en.wikipedia.org/wiki/2000s_commodities_boom) μια ενδιαφέρουσα παρουσίαση για το πώς άλλαξαν οι τιμές σε κάποια εμπορεύσιμα αγαθά, τα λεγόμενα commodities, μέσα στη δεκαετία που ξεκίνησε από το έτος 2000. Στον κατάλογο περιλαμβάνονται το πετρέλαιο, το ανακυκλωμένο χαρτί, ο άνθρακας και διάφορα πολύτιμα μέταλλα. Ανάμεσά τους έχει τη δική του ξεχωριστή παρουσία και το ρόδιο. Οπως φαίνεται εκεί, η τιμή του άρχισε να ανεβαίνει, έπεσε μεταξύ 2002 και 2004 στα 500 δολάρια για μία ουγκιά troy (σε αυτή τη μονάδα μετριέται, η οποία αντιστοιχεί σε περίπου 31 γραμμάρια και πήρε το όνομά της από τη γαλλική πόλη Troye), εξακοντίστηκε το 2008 στα 9.500 δολάρια ανά ουγκιά ενώ το 2009 έπεσε στα 1.000 δολάρια. Οποιος πάντως ενδιαφέρεται και για το σήμερα, μπορεί να δει εδώ (www.infomine.com/investment/metal-prices/rhodium/) ότι τον Φεβρουάριο του 2015 βρίσκεται στα 1.190 δολάρια. Ενα μέρος αυτών των διακυμάνσεων οφείλεται βέβαια στα παιχνίδια του χρηματιστηρίου, κυρίως της Wall Street, και στις προσφερόμενες ποσότητες, διότι το ρόδιο δεν βρίσκεται μόνο του σε ατόφια κοιτάσματα αλλά προκύπτει εξορύσσοντας άλλα μέταλλα, όπως πλατίνα, νικέλιο και χαλκό.
Αν ψάξεις λίγο περισσότερο όμως, βρίσκεις ότι στις Ηνωμένες Πολιτείες μετά τη διάλυση των ονείρων, μέσα στη δεκαετία του ’90, για τοποθέτηση των οικονομιών σε ένα μεγάλο και ακριβό σπίτι, οι άνθρωποι άρχισαν να αποταμιεύουν για να αγοράζουν πολύτιμα μέταλλα σε ράβδους. Και όταν μάλιστα οι τιμές του ροδίου ανέβηκαν στα ύψη, στις Ηνωμένες Πολιτείες άρχισε να καταγράφεται μεγάλη αύξηση στις κλοπές καταλυτών από φορτηγά και πολυτελή SUV! Διότι το ρόδιο είναι ένας πολύ αποτελεσματικός καταλύτης, με τις αντίστοιχες συσκευές να κοστίζουν γύρω στα 1.000 δολάρια, οπότε ξεβιδώνοντας εύκολα τη νύχτα τον καταλύτη του γείτονα, την επόμενη ημέρα όχι πολύ δύσκολα έβγαζες στη μαύρη αγορά 200 δολάρια.
Πολύτιμο μέταλλο λοιπόν το ρόδιο και σχετικά δυσεύρετο. Ετσι, όταν τον Οκτώβριο του 1979, τη χρονιά που ο σερ Πολ Μακ Κάρτνεϊ, με το συγκρότημά του, τους Wings, κυκλοφορούσε το πολύ γνωστό LP «Back to the Egg», τιμήθηκε ως ο πιο επιτυχημένος και πιο εμπορικός συνθέτης στο είδος του όλων των εποχών, η εταιρεία που διακινεί τα γνωστά βραβεία Guiness σκέφθηκε ότι ούτε ένας χρυσός ούτε ένας πλατινένιος δίσκος θα ήταν αρκετά πολύτιμοι για να τους πιάσει στα χέρια του ο διάσημος μουσικός. Ετσι παρήγγειλε και για πρώτη φορά κατασκευάστηκε ένας δίσκος από ρόδιο, ο οποίος του δόθηκε σε ανάλογης λαμπρότητας τελετή.
Γιατί το είπαν έτσι
Το ρόδιο ανακάλυψε ο William Hyde Wollaston (1766-1828). Σε ένα δείγμα, το οποίο είχε φθάσει στα χέρια του από τη Νότια Αμερική, χρησιμοποίησε οξύ και με καθίζηση ξεχώρισε τον λευκόχρυσο και το παλλάδιο. Του έμεινε ένα υγρό με λαμπρό κόκκινο χρώμα και από αυτό πήρε τελικά όμορφους ροδόχρωμους κρυστάλλους του άλατος χλωριούχο ρόδιο νάτριο (Na3RhCl6), οπότε θερμαίνοντας με την παρουσία αερίου υδρογόνου πήρε ένα νέο στοιχείο, το οποίο λόγω του χρώματος των ενώσεών του με άλλα στοιχεία, παίρνοντας κάτι από την ελληνική λέξη ροδόχρωμος, το ονόμασε ρόδιο.
Αριθμοί κυκλοφορίας
Ατομικός αριθμός: 45
Ατομικό βάρος: 102,9
Σημείο τήξης: 1.996οC
Σημείο ζέσης: 3.725οC
Πυκνότητα: 12,4 g/cm3
Αριθμός ισοτόπων: 35
Τι θέλει από τη ζωή μας
Δεν έχει βρεθεί να παίζει κάποιον σημαντικό βιολογικό ρόλο, αφού στο σώμα μας συναντώνται μόνο ίχνη από αυτό το στοιχείο. Σε καθαρή μορφή δεν θεωρείται τοξικό και έτσι μπορεί κάποιος να κρατήσει στο χέρι του ένα κομμάτι από αυτό το μέταλλο ή ακόμη και να φορέσει ένα κόσμημα που να περιέχει ρόδιο. Ωστόσο διάφορες ενώσεις του ροδίου θεωρούνται τοξικές και πρέπει να αποφεύγεται η επαφή, διότι αφήνει έντονα σημάδια στο δέρμα, ενώ η εισπνοή μπορεί να δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα.
Πόλεμος και ειρήνη
Επειδή δεν βρίσκεται μόνο του σε κοιτάσματα, μία ακόμη δυσκολία, η οποία ανεβάζει βέβαια και την τιμή του, είναι ότι πρέπει να προκύψει ως ένα ακόμη προϊόν μιας κατεργασίας για άλλο πολύτιμο μέταλλο, όπως είναι το παλλάδιο, ο άργυρος, ο λευκόχρυσος και ο χρυσός. Ετσι η ζήτηση των άλλων μετάλλων επηρεάζει και την παραγωγή του ροδίου. Σε γενικές γραμμές όμως το περισσότερο ρόδιο έρχεται από τη Νότια Αφρική, και μετά από την άμμο των ποταμών στα Ουράλια και από ένα ορυχείο νικελίου – χαλκού στο Οντάριο του Καναδά. Η παγκόσμια παραγωγή ροδίου κάθε χρόνο είναι γύρω στους 30 τόνους, ενώ συνολικά υπολογίζεται ότι υπάρχουν αποθέματα περίπου 3.000 τόνων σε όλον τον κόσμο. Το 80% της παραγωγής προορίζεται για τους καταλύτες τριών σταδίων των αυτοκινήτων, μια πατέντα που ξεκίνησε το 1976 από τη σουηδική εταιρεία Volvo. Με το ρόδιο να δρα καταλυτικά και από τα βλαβερά οξείδια του αζώτου και του άνθρακα να προκύπτουν αέρια λιγότερο επιβλαβή για την υγεία μας (π.χ. 2ΝΟx-> ΧΟ2 +2Ν).
Εξαιτίας της υψηλής τιμής του, γίνονται προσπάθειες για να παίρνουν ξανά από μεταχειρισμένους καταλύτες ένα μέρος από το χρησιμοποιημένο ρόδιο, αν ως καταλύτης δεν έχει «δηλητηριαστεί» πολύ, δηλαδή δεν έχει πάθει μεγάλη ζημιά. Σήμερα παράγονται κάθε χρόνο περίπου 8 τόνοι ανακυκλωμένου ροδίου. Επίσης η χημική βιομηχανία χρειάζεται ρόδιο, και το 10% της ετήσιας παραγωγής πηγαίνει για την κατάλυση αντιδράσεων κατά την παραγωγή νιτρικού οξέος και οξικού οξέος.
Χρησιμοποιείται ακόμη ως φίλτρο σε μηχανήματα ακτίνων Χ ειδικά για μαστογραφίες, διότι δίνει πολύ καλή εικόνα, και σε επιφάνειες προβολέων, εξαιτίας της πολύ στιλπνής μεταλλικής επιφάνειας που μπορεί να δώσει. Επειδή παρουσιάζει μικρή ηλεκτρική αντίσταση αλλά και μεγάλη αντίσταση στην οξείδωση, βρίσκουμε συχνά το στοιχείο αυτό σε ηλεκτρικές επαφές.
Απορίες λογικές και μη
Τι είναι αυτή η κοσμηματοποιία του «λευκού χρυσού»;
Οπως θα έχετε ίσως παρατηρήσει, τα «χρυσά» κοσμήματα δεν έχουν ίδιο χρώμα με τις ράβδους ατόφιου χρυσού και σπάνια περιέχουν μόνο χρυσό (24 καράτια), διότι είναι πολύ μαλακά. Εχουν ένα κάπως πιο ανοιχτό χρώμα διότι αναμειγνύονται με άλλα μέταλλα και έχουμε χρυσό, π.χ., 14 καρατίων, όπου τα 14/24 μόνο είναι χρυσός. Αναμειγνύεται λοιπόν με άλλα μέταλλα, οπότε έχουμε «λευκό χρυσό», δηλαδή ανακατεμένο με άλλα που έχουν ασημί απόχρωση. Και ένα από αυτά είναι το ρόδιο. Αλλά η τιμή του μερικές φορές φθάνει να υπερβαίνει και αυτήν του χρυσού. Εκεί λοιπόν που βρίσκει μια αξιοπρόσεκτη χρήση είναι στο να… επιροδιώνονται κάποια κοσμήματα, δηλαδή με ηλεκτρόλυση να δημιουργείται στο κόσμημα ένα πολύ λεπτό στρώμα ροδίου που του δίνει σημαντική λάμψη. Εχει παρατηρηθεί μάλιστα ότι με τη λάμψη του κάνει ακόμη πιο λαμπρά τα κοσμήματα στα οποία το βασικό πολύτιμο στοιχείο είναι ένα διαμάντι και οι κοσμηματοπώλες θεωρούν αυτά τα δύο ένα εξαιρετικό ζευγάρι.
Πηγή : tovima.gr
