Απόσπασμα απο την διπλωματική εργασία του Χημικού Ιωάννη Σίσκου

Φιλοσοφία και μυστικισμός

Η φιλοσοφία είναι η λογική έρευνα και η αναζήτηση της φύσης των πραγμάτων και της αλήθειας των όντων και των φαινομένων (φυσική φιλοσοφία), της γνώσεως, των αξιών κλπ., η συστηματική εξέταση του κόσμου και ο επιστημονικός κλάδος που διαμορφώνεται από αυτήν την προσπάθεια.

Ο μυστικισμός είναι η τάση που δέχεται την ύπαρξη απόκρυφων, υπερφυσικών δυνάμεων και υποστηρίζει ότι η δράση και η επίδρασή τους είναι καθοριστική για την πορεία του κόσμου και των ανθρώπινων πραγμάτων, καθώς και το σύνολο των φιλοσοφικών και θεολογικών δοξασιών που βασίζονται στην παραπάνω θέση.

Επίσης, ο μυστικισμός είναι η τάση προς καθετί το μυστηριώδες, η αναζήτηση της δράσης μυστικών και ακατάληπτων δυνάμεων ακόμη και στα πιο απλά και καθημερινά πράγματα του κόσμου και της ζωής.

Επομένως, η φιλοσοφία βασίζεται στην ανθρώπινη λογική, ενώ ο μυστικισμός, όπως και κάθε θρησκεία, στην πίστη σε κάποια ανώτερη δύναμη που δεν μπορεί να γίνει κατανοητή από το ανθρώπινο μυαλό με επιστημονικές μεθόδους.

Φιλοσοφία των αρχαίων Ελλήνων για τη φύση και φυσικές επιστήμες

Καταρχήν, αξίζει να σημειωθεί ότι ο σημασιολογικός διαχωρισμός αυτών των δύο εννοιών είναι σαφέστερος στην αγγλική γλώσσα, όπου για τη φυσική φιλοσοφία χρησιμοποιείται ο όρος «natural philosophy», ενώ για τις φυσικές επιστήμες ο όρος «science». Για αυτό το λόγο, προτιμήθηκαν οι φράσεις «αρχαία ελληνική φυσική φιλοσοφία», «αρχαία ελληνική φιλοσοφία για τη φύση», «φυσική φιλοσοφία των αρχαίων Ελλήνων» και «φιλοσοφία των αρχαίων Ελλήνων για τη φύση» αντί των εννοιών «φυσικές επιστήμες στην αρχαία Ελλάδα» ή «φυσικές επιστήμες των αρχαίων Ελλήνων».

Κοινό γνώρισμα της αρχαίας ελληνικής φυσικής φιλοσοφίας και των φυσικών επιστημών αποτελεί η έμφυτη προσπάθεια του ανθρώπου να κατανοήσει ο ίδιος και στη συνέχεια να εξηγήσει στους άλλους τον κόσμο που τον περιβάλλει στηριζόμενος αποκλειστικά στη λογική. Η διαφορά τους είναι στη μέθοδο που ακολουθούσαν προκειμένου να επιτύχουν το στόχο τους.

Από τη μια μεριά, οι αρχαίοι Έλληνες σοφοί, προσπαθούσαν να μελετήσουν και να εξηγήσουν όλο τον φυσικό κόσμο και όχι κάποιο κομμάτι του. Για το λόγο αυτόν, από τη στιγμή που παρατηρούσαν κάποιο μέρος της φύσης, κατέφευγαν σε γενικευμένες θεωρίες. Οι αρχαίοι Έλληνες φιλόσοφοι έκαναν πειράματα μόνο για να επαληθεύσουν τις θεωρίες τους και όχι για τη δημιουργία νέας γνώσης.

Στην άλλη όψη του νομίσματος, ο σύγχρονος επιστήμονας, αφού κάνει κάποια παρατήρηση σε ένα συγκεκριμένο κομμάτι του φυσικού κόσμου, καταφεύγει στο πείραμα. Από το πείραμα, εξάγει κάποιο συμπέρασμα, το οποίο προσπαθεί να διατυπώσει όσο πιο επαρκώς γίνεται ώστε να παραχθεί μία θεωρία. Η ορθότερη θεωρία είναι αυτή που δίνει την πιο επιστημονική ερμηνεία του πειράματος.